Pitanja i odgovori

TEHNIS - informativni centar o tehničkim propisima (TBT Infocentar) vas poziva da sva pitanja i sugestije šaljete na tbtinfo@privreda.gov.rs

Šta obuhvata interna kontrola proizvodnje?

Interna kontrola proizvodnje (modul A ocenjivanja usaglašenosti) obuhvata sve aktivnosti i obaveze koje mora da preduzme proizvođač od projektovanja, preko izrade proizvoda do sačinjavanja Deklaracije o usaglašenosti i stavljanja znaka o usaglašenosti na proizvod. Sve ove aktivnosti treba da obezbede i potvrde da proizvod ispunjava bitne zahteve iz tehničkog propisa koji su propisani za taj proizvod.

Obaveze proizvođača odnose se na sačinjavanje tehničke dokumentacije, proces proizvodnje, sačinjavanje deklaracije o usaglašenosti i stavljanje znaka o usaglašenosti. Modul A ima dva podmodula: Modul A1 – Interna kontrola proizvodnje i nadgledano ispitivanje proizvoda i Modul A2 – Interna kontrola proizvodnje i nadgledano ispitivanje proizvoda u nasumičnim intervalima.

Šta čini sadržinu tehničke dokumentacije, po modulu A, koju sačinjava proizvođač u Republici Srbiji?

Tehnička dokumentacija mora da sadrži sledeće:

- opšti opis proizvoda;

- idejno rešenje i proizvođačke crteže i šeme komponenti, podsklopova, kola, i dr;

- opise i objašnjenja potrebna za razumevanje tih crteža i šema i rada proizvoda;

- listu primenjenih srpskih standarda sa odgovarajućeg spiska srpskih standarda na koji se konkretni tehnički propis poziva, a koji se odnose na konkretan proizvod koji se primenjuju u celosti ili delimično i/ili druge relevantne tehničke specifikacije, kao i opise rešenja usvojenih da bi se ispunili bitni zahtevi tog propisa ako odgovarajući srpski standardi nisu primenjeni. U slučaju da su da su srpski standardi delimično primenjeni, u tehničkoj dokumentaciji treba navesti delove koji su primenjeni;

- rezultate izvršenih projektnih proračuna, obavljenih pregleda, i dr;

- izveštaje o ispitivanju.

Tehnička dokumentacija mora da omogući ocenjivanje proizvoda radi utvrđivanja njegove usaglašenosti sa bitnim zahtevima, i mora da obuhvati adekvatnu analizu i procenu rizika.

Koje su obaveze proizvođača po modulu A u procesu proizvodnje?

Proizvođač preduzima sve radnje u procesu proizvodnje, uključujući i nadgledanje procesa proizvodnje od njegovog početka do kraja, a sve sa ciljem da se obezebedi usaglašenost proizvedenih proizvoda sa tehničkom dokumentacijom i sa bitnim zahtevima iz odgovarajućeg tehničkog propisa.

Kada proizvođač sačinjava deklaraciju o usaglašenosti i stavlja srpski znak na proizvod?

Proizvođač sačinjava pisanu Deklaraciju o usaglašenosti za proizvod nakon što se uveri da je usaglašenost proizvoda sa bitnim zahtevima iz tehničkog propisa potvrđena i dokazana tehničkom dokumentacijom.

Nakon sačinjavanja ove Deklaracije, proizvođač stavlja srpski znak usaglašenosti u skladu sa tehničkim propisom na svaki pojedinačni proizvod koji ispunjava propisane zahteve. Stavljanje srpskog znaka usaglašenosti se vrši u skladu sa posebnim propisom kojim se propisuje način stavljanja znaka usaglašenosti i njegova upotreba.

Koje obaveze proizvođač mora da ispoštuje prilikom stavljanja svog proizvoda na tržište?

Zakon o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti („Službeni glasnik RS”, broj 36/09), uređuje obaveze različitih privrednih subjekata koji učestvuju u lancu isporuke proizvoda prilikom njegovog stavljanja na tržište.

 Osnovno pravilo koje afirmiše Zakon o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglšenosti, a koje se obavezno primenjuje prilikom isporuke proizvoda je da se proizvod stavlja na tržište, odnosno isporučuje na tržištu samo ako je usaglašen sa propisanim bitnim zahtevima, ako je njegova usaglašenost ocenjena prema propisanom postupku, ako je označen u skladu sa propisima i ako ga prate propisane isprave o usaglašenosti i druga propisana dokumentacija.

U pogledu obaveza privrednih subjekata kao isporučilaca proizvoda na tržište, Zakon o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti preuzima pricipe, pravila i definicije pojmova iz više evropskih regulativa, a pre svega iz Odluke broj 768/2008/EZ Evropskog parlamenta i Saveta od 9. jula 2008. godine o zajedničkom okviru za trgovanje proizvodima.

Svaki od privrednih subjekata ima jasno razgraničene i različite obaveze prilikom isporuke proizvoda, što podrazumeva i različit stepen njihove odgovornosti.

Ovaj zakon definiše proizvođača kao pravno lice, preduzetnika ili fizičko lice kojeizrađuje proizvod ili lice koje se predstavlja kao proizvođač stavljanjem na proizvod svog naziva, brenda, žiga ili neke druge prepoznatljive oznake.

Sve obaveze koje ima proizvođač prilikom stavljanja proizvoda na tržište mogu se podeliti na dve grupe obaveza: neprenosive obaveze i prenosive obaveze.

1) Neprenosive obaveze su obaveze koje proizvođač isključivo sam mora da ispuni i te obaveze on ne može prenositi na treća lica. Takve obaveze su:

• da obezbedi da se proizvod izradi u skladu sa bitnim zahtevima koji su propisani tehničkim propisom i on je isključivo odgovoran za usaglašenost svog proizvoda sa tehničkim propisom. To je najveći stepen odgovornosti;
• da izradi tehničku dokumentaciju čija je sadržina propisana tehničkim propisom;
• kada je to propisano da obezbedi da proizvod prate odgovarajuća uputstva i informacije o bezbednosti proizvoda na srpskom jeziku koji potrošači i drugi korisnici mogu lako i jednostavno da razumeju.

2) Prenosive obaveze su obaveze koje proizvođač može sam da ispuni ili da njihovo ispunjenje može da poveri trećem licu. Takve obaveze su:

• čuvanje tehničke dokumentacije u propisanom roku;
• obezbeđenje sprovođenja propisanog postupka ocenjivanja usaglašenosti;
• izrada deklaracije usaglašenosti;
• čuvanje deklaracije usaglašenpsti u propisanom roku;
• stavljanje na proizvod propisanog znaka usaglašenosti;
• kada je to propisano, uzorkovanje kroz i/ili ispitivanje proizvoda na tržištu;
• kada je to propisano obrada svih informacija u vezi sa proizvodom koji je stavljen na tržište;
• vođenje registra reklamacija za proizvode koji su stavljeni na tržište;
• obaveštavanje ostalih učesnika u lancu isporuke proizvoda (distributeri, trgovci na veliko i malo i dr.), kao i potršače i druge korisnike proizvoda o neusaglašenim proizvodima kao i o korektivnim merama za otklanjanje te neusaglašenosti;
• stavljanje na raspolaganje ili na drugi način činjenje dostupnim nadležnim organima tržišnog nadzora i/ili drugim državnim organima sve informacije, tehničku i drugu dokumentaciju u cilju dokazivanja usaglašenosti proizvoda sa propisanm zahtevima iz tehničkog propisa.

Osim navedenih obaveza, tehničkim propisom se posebno mogu propisati i druge obaveze koje je proizvođač dužan da ispuni samostalno ili preko trećeg lica, a u zavisnosti od vrste proizvoda i rizika koji prate takav proizvod. 

Koje su obaveze distributera prilikom isporuke proizvoda na tržište?

Zakon o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti („Službeni glasnik RS”, broj 36/09), uređuje obaveze različitih privrednih subjekata koji učestvuju u lancu isporuke proizvoda prilikom njegovog stavljanja na tržište.

 Osnovno pravilo koje afirmiše Zakon o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglšenosti, a koje se obavezno primenjuje prilikom isporuke proizvoda je da se proizvod stavlja na tržište, odnosno isporučuje na tržištu samo ako je usaglašen sa propisanim bitnim zahtevima, ako je njegova usaglašenost ocenjena prema propisanom postupku, ako je označen u skladu sa propisima i ako ga prate propisane isprave o usaglašenosti i druga propisana dokumentacija.

U pogledu obaveza privrednih subjekata kao isporučilaca proizvoda na tržište, Zakon o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti preuzima pricipe, pravila i definicije pojmova iz više evropskih regulativa, a pre svega iz Odluke broj 768/2008/EZ Evropskog parlamenta i Saveta od 9. jula 2008. godine o zajedničkom okviru za trgovanje proizvodima.

Svaki od privrednih subjekata ima jasno razgraničene i različite obaveze prilikom isporuke proizvoda, što podrazumeva i različit stepen njihove odgovornosti.

Ovaj zakon definiše distributera kao pravno lice ili preduzetnika registrovanog u Republici Srbiji, odnosno kao fizičko lice sa prebivalištem u Republici Srbiji, koje je uključeno u lanac isporuke i koje u okviru obavljanja svoje delatnosti isporučuje proizvod, a nije proizvođač ili uvoznik. To može biti trgovac na veliko, trgovac na malo, prevoznik, skladištar i dr.

Osnovna obaveza distributera je da se, nakon što mu je proizvod isporučen od strane proizvođača ili uvoznika, stara da prilikom dalje isporuke proizvoda do krajnjeg potrošača, svojim aktivnostima i radnjama ne ugrožava usaglašenost proizvoda sa propisanim zahtevima. Te aktivnosti se mogu odnositi na prevoz, čuvanje i skladištenje proizvoda i sl. Osim navedene osnovne obaveze, distrubuter ima i sledeće obaveze:

• da proveri da li je na proizvod stavljen propisani znak usaglašenosti i da li ga prati propisana dokumentacija (deklaracija o usaglašenosti, potvrda o usaglašenosti, sertifikat, uputstvo za upotrebu na srpskom jeziku i dr.);
• da u slučaju osnovane sumnje da proizvod nije usaglašen sa propisanim zahtevima, privremeno obustavi isporuku proizvoda i da o tome, bez odlaganja, obavesti proizvođača ili uvoznika a po potrebi i nadležni organ tržišnog nadzora, a naročito kada postoji sumnja da je proizvod nebezbedan;
• da u zavisnosti od specifičnosti proizvoda, preduzima druge aktivnosti utvrđene tehničkim ili drugim propisom za te proizvode.

Potrebno je napomenuti da i distributer, kao i uvoznik, može da se smatra proizvođačem i da preuzme njegove obaveze u slučaju kada na tržište isporučuje proizvode pod svojim brendom, imenom, žigom, ili nekom drugom oznakom, a naročito ako proizvod koji se već nalazi na tržištu izmeni u takvoj meri da to utiče na usaglašenost proizvoda sa propisanim zahtevima.

Koje su obaveze uvoznika prilikom stavljanja proizvoda na tržište?

Zakon o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti („Službeni glasnik RS”, broj 36/09), uređuje obaveze različitih privrednih subjekata koji učestvuju u lancu isporuke proizvoda prilikom njegovog stavljanja na tržište.

Osnovno pravilo koje afirmiše Zakon o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglšenosti, a koje se obavezno primenjuje prilikom isporuke proizvoda je da se proizvod stavlja na tržište, odnosno isporučuje na tržištu samo ako je usaglašen sa propisanim bitnim zahtevima, ako je njegova usaglašenost ocenjena prema propisanom postupku, ako je označen u skladu sa propisima i ako ga prate propisane isprave o usaglašenosti i druga propisana dokumentacija.

U pogledu obaveza privrednih subjekata kao isporučilaca proizvoda na tržište, Zakon o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti preuzima pricipe, pravila i definicije pojmova iz više evropskih regulativa, a pre svega iz Odluke broj 768/2008/EZ Evropskog parlamenta i Saveta od 9. jula 2008. godine o zajedničkom okviru za trgovanje proizvodima.

Svaki od privrednih subjekata ima jasno razgraničene i različite obaveze prilikom isporuke proizvoda, što podrazumeva i različit stepen njihove odgovornosti.

Ovaj zakon definiše uvoznika kao pravno lice ili preduzetnika koji je registrovan u Republici Srbiji, odnosno kao fizičko lice sa prebivalištem u Republici Srbiji koje stavlja na tržište proizvod iz drugih zemalja.

Obaveze uvoznikasu sledeće:

• da se uveri da je proizvođač sproveo odgovarajući postupak ocenjivanja usaglašenosti u skladu sa tehničkim propisom koji uređuje postupke ocenjivanja usaglašenosti za taj proizvod;
• da proveri da li za proizvod postoji tehnička dokumentacija i obezbedi raspoloživost odnosno dostupnost te dokumentacije nadležnim organima tržišnog nadzora na njihov zahtev;
• da proveri da li je za proizvod izdata deklaracija o usaglašenosti i da li ta deklaracija prati proizvod, odnosno da proveri da li proizvod prati druga propisana isprava o usaglašenosti (npr: potvrda o usaglašenosti), kao i da o tome obavesti distributere kojima prodaje te proizvode, i da im dostavi primerak tih isprava prilikom isporuke proizvoda a bez odlaganja na njihov zahtev;
• da proveri da li je uvezeni proizvod označen propisanim znakom usaglašenosti, a ako nije da na njega stavi srpski znak o usaglašenosti;
• da proveri da li je proizvod iz uvoza obeležen na način da omogućava identifikaciju proizvoda i proizvođača;
• da proveri da li proizvod prati uputstvo na srpskom jeziku, a ako uputstvo na srpskom jeziku ne postoji da obezbedi prevođenje na srpski jezik, kao i da proveri da li je proizvod praćen drugom propisanom dokumentacijom;
• da u propisanom roku čuva primerak deklaracije o usaglašenosti, odnosno potvrde o usaglašenosti, ako je ona propisana konkretnim tehničkim propisima;
• da, kada postoji opravdana sumnja da proizvod nije usaglašen sa propisanim zahtevima, isporuči proizvod na tržište tek nakon što se uveri da je proizvođač usaglasio svoj proizvod sa propisanim zahtevima;
• da, ako se utvrdi da je proizvod opasan, o tome odmah obavesti proizvođača i nadležni organ tržišnog nadzora;
• da obezbedi da uslovi skladištenja ili prevoza ne ugrožavaju bezbednost proizvoda i drugih bitnih karakteristika sa propisanim zahtevima;
• da preduzima druge mere i radnje koje su predviđene posebnim propisima za određene vrste proizvoda, kao što su:

- odgovarajuća ispitivanja uzoraka proizvoda stavljenih na tržište;

- vođenje evidencije o reklamacijama i pritužbama potrošača u vezi sa bitnim karakteristikama proizvoda;

- vođenje evidencije o povučenim i opozvanim proizvodima;

- obaveštavanje distributera svojih proizvoda o merama preduzetim u vezi sa neusaglašenim i nebezbednim proizvodima;

- preduzimanje odgovarajućih korektivnih mera u zavisnosti od stepena neusaglašenosti proizvoda;

- hitno obaveštavanje proizvođača o potrebi preduzimanja korektivnih mera koje može da preduzme samo proizvođač, u cilju otklanjanja neusaglašenosti proizvoda;

- privremeno obustavljanje isporuke proizvoda na tržište, odnosno njeno povlačenje sa tržišta do otklanjanja neusaglašenosti proizvoda i obaveštavanje o tome svojih distributera i po potrebi organa tržišnog nadzora;

- obaveštavanje nadležnog organa tržišnog nadzora, u najkraćem mogućem vremenu, o proizvodima koji predstavljaju rizik po zdravlje i bezbednost potrošača, kao i o preduzetim hitnim korektivnim merama koje su preduzete u vezi sa tim rizikom.

Posebno treba naglasiti da se u određenim slučajevima uvoznik može tretirati i kao proizvođač. Na primer, kada uvoznik na tržište stvalja proizvod pod svojim brendom ili žigom, ili ako proizvod preradi, odnosno doradi u toj meri da da se menjaju bitne karakteristike proizvoda što dovodi u pitanje usaglašenost takvog proizvoda sa propisanim zahtevima. U svim tim slučajevima, uvoznik ima iste obaveze kao proizvođač.

Zakonom o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti (''Službeni glasnik RS'', broj 49/21) propisano je da proizvođač stavlja znak usaglašenosti na proizvod koji je usaglašen sa tehničkim propisom ako je to utvrđeno tehničkim propisom.

Izgled srpskog znaka usaglašenosti dat je u Prilogu 1 Uredbe o znaku usaglašenosti  (''Službeni glasnik RS'', br. 04/22).

Više o srpskom znaku usaglašenosti

Kako se vrši označavanje proizvoda?

U skladu sa članom 14. Zakona o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti („Službeni glasnik RS”, broj 49/21-u daljem tekstu: Zakon) označavanje proizvoda koji su usaglašeni sa bitnim zahtevima iz tehničkog propisa, vrši se stavljanjem Srpskog znaka usaglašenosti na proizvod, pre nego što se taj proizvod stavi na tržište ili upotrebu.

Da bi se znak usaglašenosti mogao staviti na proizvod moraju biti kumulativo ispunjena dva osnovna uslova:

• da je obaveza stavljanja znaka usaglašenosti na određeni proizvod ili grupu proizvoda izričito propisana konkretnim tehničkim propisom;
• da je proizvod stvarno usaglašen sa bitnim zahtevima iz konkretnog tehničkog propisa.

Znak usaglašenosti predstavlja spoljnu manifestaciju usaglašenosti proizvoda sa bitnim zahtevima iz tehničkog propisa, kao i potvrdu da je njegova usaglašenost ocenjena prema propisanom postupku (modulu) ocenjivanja usaglašenosti i da je za proizvod izdata odgovarajuća isprava o usaglašenosti. S obzirom na to, stavljeni znak usaglašenosti mora biti vidljiv, čitljiv i neizbrisiv.

Koji se znak usaglašenosti stavlja na proizvode u Republici Srbiji?

Usaglašenost proizvoda sa bitnim zahtevima iz srpskih tehničkih propisa označava se stavljanjem na proizvod Srpskog znaka usaglašenosti.

Srpski znak usaglašenosti je jedina oznaka kojom se potvrđuje da je proizvod koji se stavlja na tržište ili upotrebu u Republici Srbiji usaglašen sa zahtevima iz srpskog tehničkog propisa, ako je tim propisom predviđeno njegovo stavljanje.

Oblik, izgled i sadržina Srpskog znaka usaglašenosti uređen je Uredbom o znaku usaglašenosti („Službeni glasnik RS”, br. 04/22).

Ko stavlja Srpski znak usaglašenosti ?

Srpski znak usaglašenosti stavlja proizvođač, odnosno njegov zastupnik ili uvoznik ako je to utvrđeno tehničkim propisom, posle sprovedenog ocenjivanja usaglašenosti. On to čini samostalno ili po uputstvu imenovanog tela koje je sprovelo ocenjivanje usaglašenosti. Pri tome posebno treba naglasiti da se znak usaglašenosti ne kupuje, ne naručuje, odnosno ne dobija od imenovanog tela za ocenjivanje usaglašenosti. Lice koje stavlja znak usaglašenosti izrađuje ga sam prema propisanim dimenzijama, ili to za njega radi neko drugi. Srpski znak usaglašenosti u originalnom formatu može da se preuzme sa sajta Ministarstva privrede: www.privreda.gov.rs

Da li se Srpski znak usaglašenosti mora staviti isključivo na proizvod?

Načini i mesta stavljanja Srpskog znaka usaglašenosti propisani su Uredbom o znaku usaglašenosti („Službeni glasnik RS”, broj 04/22).

Srpski znak usaglašenosti stavlja se na mesta, prema sledećem redosledu:

1) na proizvod;

2) pločicu uz proizvod;

3) na njegovu ambalažu ili na nalepnicu ili priveznicu koja se stavlja na ambalažu proizoda;

4) ili na dokumentu koji prati proizvod.

1) Pravilo je da se Srpski znak usaglašenosti stavlja na proizvod, na mestu koje je lako dostupno za pregled. Ovaj znak mora da se sačuva u slučaju dalje obrade, odnosno dorade proizvoda (ili delova proizvoda) ili kada se taj proizvod ugrađuje u objekte ili postrojenja. Ako se znak usaglašenosti pri obradi, odnosno doradi proizvoda (ili delova proizvoda) mora odstraniti, ovaj znak mora da se prenese na drugo mesto na proizvodu.

2) Izuzetno, ako nije moguće staviti Srpski znak usaglašenosti na proizvod zbog njegove prirode, dimenzije, odnosno, nekih drugih karakteristika koji to onemogućavaju, ovaj znak se može staviti na pločicu ili priveznicu uz proizvod.

Stavljanje Srpskog znaka na proizvod ili pločicu uz proizvod moguće je na tri načina:

• Utiskivanjem na proizvod, ako je znak moguće utisnuti i trajno sačuvati, a da se pri tome ne prouzrokuju oštećenja proizvoda;
• Utiskivanjem na pločicu (ako utiskivanje nije moguće na proizvodu, s obzirom na moguća oštećenja, dimenzije proizvoda i sl.) koja je stavljena na proizvod i koja je predviđena za tu namenu;
• Otiskivanjemznaka usaglašenosti na proizvodu bojom koja se ne može izbrisati, ako se proizvodi ne mogu označiti utiskivanjem znaka usaglašenosti.

3) Izuzetno, ako na proizvod nije moguće staviti znak usaglašenosti utiskivanjem ili otiskivanjem ili ako to nije moguće učiniti na pločici na proizvodu, Srpski znak usaglašenosti se stavlja otiskivanjem na njegovu ambalažu, a ako to nije moguće, na nalepnicu ili priveznicu koja se stavlja na ambalažu proizvoda i to se navodi u dokumentaciji koja prati proizvod.

4) Ako se Srpski znak usaglašenosti nije mogao staviti ni na jedno od navedenih mesta, ovaj znak se stavlja otiskivanjem na nekom dokumentu koji prati proizvod (uputstvo za upotrebu, garantni list ili druga dokumentacija).

Posebno je potrebno naglasiti da za proizvode iz uvoza, kako bi se očuvala njihova originalnost, sa stanovišta zahteva i prava kupaca, nije moguće ispoštovati redosled stavljanja srpskog znaka usaglašenosti, kako je to navedeno u tačkama 1) i 2). Sa druge strane, bilo bi pretenciozno zahtevati od inostranih proizvođača da na proizvode koje plasiraju na srpsko tržište stavljaju Srpski znak usaglašenosti.

S obzirom na to, uvoznik inostranih proizvoda stavlja Srpski znak usaglašenosti redosledom koji je propisan počev od tačke 3) pa nadalje.

Da li je na proizvode, osim znaka usaglašenosti, dozvoljeno stavljati i druge znakove, simbole, natpise ili oznake?

U skladu sa tehničkim propisima na proizvod se može staviti samo jedan znak usaglašenosti proizvoda sa propisanim tehničkim zahtevima. U Republici Srbiji to je Srpski znak usaglašenosti, a u Evropskoj uniji to je CE znak.

Važno je naglasiti da je Srpski znak usaglašenosti, odnosno SE znak, oznaka za bezbednost proizvoda, a ne oznaka za kvalitet proizvoda.

Posebnim propisima se mogu propisati i drugi znakovi koji označavaju usaglašenost proizvoda sa odgovarajućim zahtevima iz tih propisa (kao što je slučaj u oblasti homologacije vozila i delova za vozila, za koju je karakteristično postojanje "E" znaka).

Na proizvod se, pored znaka usaglašenosti, mogu stavljati i druge oznake, znakovi, simboli, natpisi i sl. pod uslovom da oni, svojim izgledom, oblikom ili sadržinom ne podsećaju na znak usaglašenosti i da ne stvaraju zabludu kod korisnika proizvoda. Tako na primer, na proizvode, odnosno ambalažu proizvoda je moguće stavljati i druge oznake kao što su:

• znak kvaliteta tela za ocenjivanje usaglašenosti koji je obavio ispitivanje proizvoda;
• oznaka tela da je prizvod usaglašen sa određenim standardom (takvu oznaku stavlja ili njegovu upotrebu odobrava telo koje je ispitalo proizvod u odnosu na zahteve tog standarda);
• nacionalni znak usaglašenosti sa srpskim standardom, čiju upotrebu odobrava Institut za standardizaciju Srbije.

Kada se na proizvode iz uvoza može staviti Srpski srpski znak usaglašenosti?

Na proizvode iz uvoza srpski znak usaglašenosti se stavlja u zavisnosti od vrste isprave o usaglašenosti koja treba da prati proizvod u skladu sa odgovarajućim tehničkim propisom. Srpski znak usaglašenosti stavlja se na uvozne proizvode na osnovu izdatih isprava o usaglašenosti, i to:

• na osnovu originalnog primerka deklaracije o usaglašenosti inostranog proizvođača sa njenim prevodom na srpski jezik;
• na osnovu izdate Potvrde o usaglašenosti za proizvode za koje je to propisano tehničkim propisom, odnosno na osnovu izvoda iz evidencije o izdatim potvrdama o usaglašenosti;
• rešenja nadležnog ministra kojim je priznato važenje inostrane isprave, ili na osnovu izvoda iz registra priznatih inostranih isprava u Republici Srbiji, kao i u slučaju inostranih isprava koje važe u Republici Srbiji na osnovu potvrđenog međunarodnog sporazuma, odnosno u slučaju izdavanja domaće isprave na osnovu odgovarajuće inostrane isprave u skladu sa zakonom kojim se uređuju tehnički zahtevi za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti i propisom kojim se uređuje način sprovođenja ocenjivanja usaglašenosti;

Da li proizvođač, odnosno uvoznik čini prekršaj ako stavi Srpski znak usaglašenosti na proizvod koji nije usaglašen sa propisanim zahtevima ili ako taj znak stavi na proizvod za koji to nije propisano? 

U skladu sa Zakonom, postoji prekršaj ako se na proizvod koji nije usaglašen sa propisanim zahtevima stavi Srpski znak usaglašenosti, kao i u slučaju kada se takav znak stavi na proizvod za koji to nije propisano. 

Ako je jedan proizvod predmet više različitih tehničkih propisa koji zahtevaju stavljanje znaka usaglašenosti, da li se stavlja jedan ili više znakova usaglašenosti?

Ako je jedan proizvod predmet više različitih tehničkih propisa koji zahtevaju stavljanje znaka usaglašenosti, na taj proizvod se stavlja samo jedan znak usaglašenosti čime se potvrđuje da je proizvod usaglašen sa zahtevima svih tehničkih propisa koji se na njega odnose.

Ako je jedan proizvod istovremeno predmet Pravilnika o električnoj opremi namenjenoj za upotrebu u okviru određenih granica napona i Pravilnika o elektromagnetnoj kompatibilnosti, pa su u ocenjivanju njegove usaglašenosti učestvovala dva tela za ocenjivanje usaglašenosti, da li je u tom slučaju potrebno staviti dva znaka usaglašenosti? 

U ovakvom slučaju stavlja se jedan znak usaglašenosti, a ispod znaka, jedan ispod drugog, se navode jedinstveni brojevi Imenovanih tela koja su učestvovala u ocenjivanju usaglašenosti. 

Kako izgleda i šta obavezno mora da sadrži Srpski znak usaglašenosti?

Srpski znak predstavlja tri velika slova A povezana u obliku jednakostraničnog trougla (3A).

Visina B znaka iznosi, po pravilu, najmanje pet milimetara.

Uz Srpski znak se stavlja jedinstveni broj Imenovanog tela za ocenjivanje usaglašenosti iz Registra imenovanih tela, kao i poslednje dve cifre godine izdavanja isprave o usaglašenosti, ako tehničkim propisom nije drugačije određeno.

Da li se proizvod smatra usaglašenim sa propisanim zahtevima ako su primenjeni standardi sa odgovarajućeg Spiska srpskih standarda na koji se tehnički propis poziva?

Smatra se da je proizvod usaglašen sa bitnim zahtevima iz tehničkog propisa ako su u njegovom projektovanju, odnosno izradi primenjeni odgovarajući srpski standardi sa Spiska srpskih standarda na koji se konkretni tehnički propis poziva. Naime, primenom srpskih standarda sa Spiska srpskih standarda ostvaruje se pretpostavka o usaglašenosti proizvoda sa propisanim zahtevima. Pretpostavka o usaglašenosti, kao bitna karakteristika evropskih Direktiva novog pristupa iz oblasti tehničkog zakonodavstva, predstavlja novi pravni institut u našem pravnom sistemu koji je uveden Zakonom o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti (Sl. Glasnik RS br 36/09) i tehničkim propisima donetim na osnovu tog Zakona (propisi iz oblasti električne opreme, mašina, liftova, lične zaštitne opreme, elektromagnetne kompatibilnosti i dr).

EU Direktive Novog pristupa i tehniči propisi kojim su te Direktive preuzete u domaći pravni sistem propisuju samo bitne zahteve koje moraju da ispune određeni proizvodi pre njihovog stavljanja na tržište ili upotrebu, a detaljni tehnički i drugi zahtevi sadržani su u odgovarajućim standardima na koje se ti propisi pozivaju.

Novi tehnički propisi u Republici Srbiji se pozivaju na primenu odgovarajućih srpskih standarda, ali samo onih srpskih standarda kojima se preuzimaju tzv. harmonizovani (evropski) standardi i koji se nalaze na Spisku srpskih standarda iz odgovarajuće oblasti.

Institut za standardizaciju Srbije donosi srpske standarde kojima se preuzimaju harmonizovani (evropski) standardi iz odgovarajućih oblasti a nadležni ministar sastavlja spisak tih standarda. Spisak srpskih standarda na koje se poziva tehnički propis sastavlja se i objavljuje u skladu sa Zakonom o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti i Pravilnikom o sadržini obrasca na kome se objavljuje spisak srpskih standarda na koje se poziva tehnički propis („Službeni glasnik RS”, br 69/09 i 14/12).

Šta je to harmonizovani (evropski) standard? 

Harmonizovanim (evropski) standard je standard donet od strane evropskih organizacija za standardizaciju na osnovu naloga Evropske komisije i koji je objavljen u Službenom listu Evropske unije.

Pri tome, treba naglasiti da svaki evropski standard nije istovremeno i harmonizovani standard. Drugim rečima, postoji veliki broj standarda donetih od strane evropskih organizacija za standardizaciju koji nisu doneti radi primene EU Direktiva. Takođe, važno je istaći da je primena harmonizovanih standarda dobrovoljna i da je na proizvođaču da izabere da li će primeniti harmonizovani standard ili će se opredeliti za neko drugo tehničko rešenje. 

Kakav je praktični značaj primene pretpostavke o usaglašenosti proizvoda?

Primena pretpostavke o usaglašenosti, oslobađa proizvođača obaveze da u tehničkoj dokumentaciji detaljno dokazuje usaglašenost proizvoda sa bitnim zahtevima za zaštitu zdravlja i bezbednosti, kao i drugim bitnim zahtevima propisa. 

Imenovanje je odobrenje koje nadležni ministar daje telu za ocenjivanje usaglašenosti za sprovođenje ocenjivanja usaglašenosti za potrebe proizvođača, u skladu sa zahtevima iz tehničkog propisa - Zakon o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti (''Službeni glasnik RS'', broj 49/21).

Više o imenovanju tela za ocenjivanju usaglašenosti

Koje uslove mora da ispuni telo za ocenjivanje usaglašenosti da bi bilo imenovano od strane nadležnog ministra?

Tehničkim propisom se utvrđuju uslovi, odnosno zahtevi koje mora da ispuni telo za ocenjivanje usaglašenosti da bi bilo imenovano. Ti zahtevi se, pre svega, odnose na: 

• pravni status tog tela;
• stručnu osposobljenost zaposlenih i drugih angažovanih lica;
• opremu;
• nezavisnost, nepristrasnost i odsustvo sukoba interesa u odnosu na isporučioca proizvoda koji je predmet ocenjivanja usaglašenosti;
• postupanje sa prigovorima na rad  tela i na donete odluke;
• čuvanje poslovne tajne;
• odgovornost za aktivnosti podizvođača;
• osiguranje od odgovornosti za štetu u radu.

Na koji način se angažuje imenovano telo za ocenjivanje usaglašenosti?

U skladu sa Uredbom o načinu sprovođenja ocenjivanja usaglašenosti i ispravi o usaglašenosti („Službeni glasnik RS”, broj 127/21), ocenjivanje usaglašenosti se sprovodi na osnovu zahteva za ocenjivanje usaglašenosti koji se podnosi Imenovanom telu.

Podnosilac zahteva bira Imenovano telo kojem će se obratiti, imajući u vidu da po istom tehničkom propisu, odnosno za isti model ocenjivanja usaglašenosti može biti imenovano više tela za ocenjivanje usaglašenosti.

Izbor Imenovanog tela vrši se na osnovu uvida u Registar imenovanih tela koji se u elektronskoj formi vodi u Ministarstvu nadležnom za poslove privrede. Pretragom tog Registra može se utvrditi koja tela su imenovana, za koje proizvode, sa kojim obimom imenovanja, odnosno za koje module ocenjivanja usaglašenosti je dato imenovanje i po kom tehničkom propisu.

CE znak je obavezna evropska oznaka za grupe proizvoda koja ukazuje na usaglašenost sa osnovnim  bezbednosnim i zdravstvenim zahtevima 22 evropske direktive tzv. novog pristupa.

Znak CE nije znak kvaliteta.

CE znak - u EU predstavlja jedini dozvoljeni znak o usaglašenosti proizvoda sa bitnim zahtevima određenih evropskih direktiva u pogledu zdravlja, bezbednosti, zaštite životne sredine.

Više o CE znaku. 

Da li CE znak koji je stavljen na proizvod zamenjuje Srpski znak usaglašenosti, i da li u tom slučaju na proizvod nije potrebno stavljati i Srpski znak usaglašenosti?

CE znak ne zamenjuje Srpski znak usaglašenosti.

Srpski znak usaglašenosti se, u skladu sa tehničkim propisom, uvek stavlja na proizvode koji se plasiraju na tržište ili upotrebu u Republici Srbiji, bez obzira da li je na taj proizvod već stavljen CE znak. To znači da na isti proizvod mogu biti stavljena oba znaka. Ovo važi kako za uvozne proizvode, tako i za domaće proizvode koji se istovremeno prodaju i u Republici Srbiji i Evropskoj uniji. Naime, u Evropskoj uniji CE znak je obavezni znak usaglašenosti, bez obzira na poreklo proizvoda.

Prema Zakonu o akreditaciji (''Službeni glasnik RS'', br. 73/10 i 47/21) pod pojmom akreditacija podrazumeva se utvrđivanje od strane nacionalnog tela za akreditaciju da li telo za ocenjivanje usaglašenosti ispunjava zahteve odgovarajućih srpskih standarda kojima su preuzeti harmonizovani standardi i kada je primenjivo, sve dodatne zahteve definisane za pojedine oblasti, kako bi se vršili određeni poslovi ocenjivanja usaglašenosti.

Akreditacijom se utvrđuje kompetentnost tela za ocenjivanje usaglašenosti za obavljanje poslova:

1) ispitivanja;

2) etaloniranja;

3) kontrolisanja;

4) sertifikacije proizvoda;

5) sertifikacije sistema menadžmenta;

6) sertifikacije osoba, 

7) kao i drugih poslova ocenjivanja usaglašenosti, u skladu sa posebnim zakonima. 

Da li domaće telo za ocenjivnje usaglašenosti (TOU) može da se akredituje kao sertifikaciono telo za određene proizvode, ako u postupku ocenjivanja usaglašenosti koristi rezultate ispitivanja strane ispitne laboratorije?

Akreditaciono telo Srbije, u skladu sa pravilima akreditacije, može da akredituje domaće TOU kao sertifikaciono telo koje bi u postupku ocenjivanja usaglašenosti koristilo rezultate ispitivanja strane ispitne laboratorije (strani izveštaj o ispitivanju), pod uslovom:

• da domaće TOU ima zaključen podugovor sa stranom ispitnom laboratorijom za obavljanje ispitivanja koja su od značaja za sertifikaciju konkretnog proizvoda;
• da je konkretni proizvod predmet domaćeg tehničkog propisa kojim se u pravni sistem Republike Srbije preuzima tehnički propis EU iz harmonizovane oblasti;
• da se domaći tehnički propis poziva na primenu srpskih standarda kojima se preuzimaju harmonizovani EN standardi;
• da je inostrana ispitna laboratorija akreditovana od strane nacionalnog tela za akreditaciju, neke od država članica EU, koje je potpisnik Multilateralnog sporazuma sa Evropskom ogranizacijom za akreditaciju (EA-MLA).

Sertifikat je isprava kojom se potvrđuje usaglašenost nekog proizvoda sa propisanim tehničkom zahtevom i zasniva se na izveštaju o ispitivanju. Izveštaj o ispitivanju sadrži rezultate ispitivanja o odnosu na standarde koji su primenjeni za konkretan proizvod. S obzirom na to, pravno je irelevantno sa stanovišta primene Zakona o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti („Službeni glasnik RS”, broj 49/21) i Uredbe o načinu priznavanja inostranih isprava o usaglašenosti („Službeni glasnik RS”, broj 20/23) da li će izveštaj o ispitivanju biti izdat od strane domaćeg ili inostranog TOU.

Akreditaciono telo Srbije (ATS) je potpisnik sporazuma EA-MLA kojim se potvrđuje ekvivalentnost sistema akreditacije nacionalnih tela za akreditaciju u odgovarajućim oblastima, pa tako i u oblasti ispitivanja. To praktično znači da članice EA MLA međusobno priznaju potvrđenu kompetentnost akreditovanih tela za ocenjivanja usaglašenosti, kao i rezultate ispitivanja.

Prema Zakonu o metrologiji (''Službeni glasnik RS'', broj 15/16) etaloniranje je skup postupaka kojima se, pod određenim uslovima, uspostavlja odnos između vrednosti veličina, sa njihovim mernim nesigurnostima, koje ostvarjuju etaloni i odgovarajućih pokazivanja, sa pridruženim mernim nesigurnostima, koje daje rezultat merenja.

Direkcija za mere i dragocene metale razvija, ostvaruje, proglašava, čuva, održava i usavršava nacionalne etalone i obezbeđuje njihovu sledivost do međunarodnog nivoa, pod uslovom da etalon predstavlja realizaciju definicije date veličine sa navedenom vrednošću veličine i pridruženom mernom nesigurnošću, tako da služi kao referenca i da je slediv do međunarodnih etalona ili nacionalnih etalona drugih država sa odgovarajućim metrološkim karakteristikama.

ACAA (Agreement on Conformity Assessment and Acceptance of Industrial Products) je Sporazum o ocenjivanju usaglašenosti i prihvatanju industrijskih proizvoda koji ima za cilj olakšavanje pristupa industrijskih proizvoda između Evropske unije  i partnerskih zemalja koji sa EU imaju sklopljen odgovarajući ugovor. Po svojoj suštini identičan je sa ranije korišćenim RESA sporazumom.

 Nakon  potpisivanja ACAA sporazuma, proizvodi koji su njime obuhvaćeni mogu ući u EU bez dodatnih ispitivanja i sprovođenja dodatnih postupaka ocenjivanja usaglašenosti, ali, takođe i proizvodi iz EU se uvoze u zemlju potpisnicu ACAA,  bez dodatnih ispitivanja ili sertifikacije. Drugim rečima, za proizvode obuhvaćene sporazumom, zemlja partner tretira se kao država članica.

Uslov za potpisivanje ACAA je potpuna  usaglašenost zakonodavstva za određene grupe proizvoda i izgrađena infrastruktura za njegovo sprovođenje (preuzeti evropski standardi, nacionalno telo za akreditaciju potpisnik EA/MLA, uspostavljeni mehanizmi tržišnog nadzora  u datoj oblasti i dr.). 

RESA (Protocol to the Europe Agreement on Conformity Assessment and Acceptance of Industrial Products) je Protokol o evropskom sporazumu o ocenjivanju usaglašenosti i prihvatanju industrijskih proizvoda i predstavlja  naziv za sporazume koji su se sklapali između EU i država kandidata tokom 90-tih godina.

Prema Zakonu o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti (''Službeni glasnik RS'', broj 49/21) - ocenjivanje usaglašenosti je svaka aktivnost kojom se utvrđuje da li su ispunjeni određeni zahtevi za proizvod, proces, uslugu, sistem, lice ili telo.